قیمت خودرو با احیای برجام سقوط می کند؟

افزایش شدید قیمت خودرو در بازار آزاد در حالی است که سیاست گذاران همواره بر غیرواقعی بودن قیمت ها در بازار آزاد تاکید می کنند و این موضوع را ناشی از فضای ملتهب اقتصادی و تقاضا سوداگرانه می دانند. همین موضوع نیز منجر شده که سیاست اصلی برای کنترل بازار، قیمت گذاری دستوری باشد. در این میان بسیاری از عموم جامعه غیرواقعی بودن قیمت ها را باور دارند. اما آیا واقعا قیمت خودروهای پر فروش داخلی غیرواقعی است و قیمت واقعی همان قیمت های مصوبی است که سیاستگذاران برای خودروسازان تعیین می کنند؟

 در این گزارش سعی می کنیم با استفاده از معیار قیمت دلاری به بررسی قیمت پژو پارس  بپردازیم. دلیل انتخاب این خودرو این است که اولاً جزو خودروهای پر تقاضای بازار است و ثانیاً در بازه زمانی مورد بررسی تولید آن ادامه داشته است. همچنین این خودرو نسبت به سایر خودروها افزایش قیمت قابل توجهی را تجربه کرده و احتمال شکل گیری حباب قیمت در آن بیش از سایر مدل ها است.

 با توجه به اینکه خودرو به عنوان یک کالای قابل تجارت محسوب می شود،‌ قیمت دلاری می تواند معیار مناسبی برای تعیین قیمت حدودی تعادلی باشد. با این وجود در همین ابتدا تاکید می شود که اعداد بدست آمده تقریبی و همراه با درصدی از خطا است و تنها می تواند روند کلی را مورد ارزیابی قرار دهد.

ابتدا باید یک سال را به عنوان سال پایه در نظر بگیریم؛ با توجه به ثبات نسبی اقتصاد ایران در سال ۱۳۹۵،‌ در این گزارش این سال را به عنوان سال پایه انتخاب می کنیم. بر اساس قیمت دلار و خودرو در بازار آزاد،‌ قیمت دلاری پژو پارس در سال ۱۳۹۵ حدود  ۱۱ هزار دلار بوده است. حالا بر این اساس روند قیمت دلاری این خودرو را بر اساس قیمت های بازار آزاد بررسی می کنیم.

 بررسی روند قیمت دلاری پژو پارس نشان می دهد که قیمت این خودرو در سال ۱۳۹۷ و همزمان با شوک ارزی به کم ترین میزان خود طی این سال ها رسید؛ به گونه ای که قیمت دلاری این خودرو در مهر ماه ۱۳۹۷ به حدود ۵هزار و ۳۰۰ دلار رسید. اما در ادامه با کاهش نسبی قیمت دلار و افزایش قیمت خودرو،‌ به تدریج به قیمت تعادلی خود رسید. از سال گذشته نیز این خودرو در نزدیکی قیمت تعادلی بوده است. بر اساس قیمت های تیر ماه،  قیمت دلاری این خودرو حدود ۱۱هزار و ۹۴۰ دلار بوده است ( میانگین قیمت دلار حدود ۳۱ هزار و ۷۰۰ تومان و قیمت ۳۷۸ میلیونی پژو پارس) که انحراف کم تر از ده درصدی را نسبت به قیمت تعادلی نشان می دهد. نمودار زیر روند قیمت دلاری پژو پارس را نشان می دهد.

نکته مهمی که در خصوص تحلیل بالا وجود دارد این است که قیمت تعادلی دلاری طی این سال ها ثابت در نظر گرفته شده است؛ باید توجه داشت که روند قیمت جهانی خودرو در این مدت افزایشی بوده است؛ به ویژه طی دو سال گذشته که با تشدید تورم جهانی و بحران ریزتراشه ها، شاهد افزایش هزینه تولید و کاهش عرضه خودرو نیز بوده ایم‌. بنابراین برای اینکه تحلیل دقیق تری از روند قیمت داشته باشیم، ‌بهتر است قیمت تعادلی دلاری بر اساس شاخصی که نمایانگر افزایش قیمت خودرو در جهان است افزایش یابد. برای اینکار از شاخص قیمت خودروهای صفر کیلومتر آمریکا استفاده شده که تا حد قابل قبولی منعکس کننده تغییرات قیمت خودروهای صفر کیلومتر در بازار جهانی است.

با این ایده قیمت دلاری تعادلی پژو پارس در تیر ماه امسال حدود ۱۲ هزار و ۷۳۹ دلار بوده است؛ به بیان دیگر قیمت دلاری بازار این خودرو حدود ۶ درصد از قیمت تعادلی کم تر بوده است. نمودار زیر روند قیمت دلاری پژو پارس را نشان می‌دهد:

بر اساس این اعداد به نظر می رسد که با توجه به قیمت های خودرو و دلار در بازار آزاد، فرضیه افزایش بیش از حد قیمت خودرو چندان قابل اتکا نباشد و شرایط کنونی بازار در حقیقت انعکاسی از شرایط تورمی کشور و جهش نرخ ارز است.

پرسش دیگری که این روزها بیش از گذشته مطرح می شود این است که در صورت احیای برجام و کاهش قیمت دلار،‌ قیمت خودرو،‌چه میزان کاهش می یابد. برای اینکه بتوانیم تصویر کلی از این موضوع داشته باشیم، بر اساس قیمت تعادلی دلاری و سناریوهای احتمالی برای قیمت دلار به تخمین حدودی از قیمت پژو پارس می پردازیم. تعادل اول را بر مبنای قیمت دلاری سال ۱۳۹۵ و تعادل دوم را بر اساس قیمت دلاری سال ۱۳۹۵ و تغییرات شاخص قیمت خودروهای صفر کیلومتر در نظر می گیریم.

در سناریو اول قیمت دلار را حدود ۳۰ هزار تومان در نظر می گیریم؛ بر این اساس قیمت تعادلی اول پژو پارس حدود ۳۳۰ میلیون و قیمت تعادلی دوم حدود ۳۸۲ میلیون تومان خواهد بود. اگر میانگین این دو عدد را به عنوان یک معیار حدودی در نظر بگیریم،‌قیمت ۳۵۶ میلیون تومان بدست می آید. با توجه به قیمت روز این خودرو ( ۳۷۵ میلیون تومان)‌ به نظر نمی رسد که در این سناریو شاهد تغییر محسوسی در قیمت این خودرو باشیم.

در سناریو دوم قیمت دلار را ۲۸ هزار تومان در نظر می گیریم؛ در این حالت قیمت تعادلی اول حدود ۳۰۸ میلیون و قیمت تعادلی دوم حدود ۳۵۷ میلیون تومان برآورد می شود؛ با در نظر گرفتن میانگین این دو عدد، به قیمت حدود ۳۳۲ میلیون تومانی می رسیم. به بیان دیگر احتمال کاهش حدود ۱۰ درصدی قیمت پژو پارس از قیمت های فعلی در این سناریو وجود دارد.

در سناریو سوم قیمت دلار را ۲۵ هزار تومان در نظر می گیریم؛ در این حالت قیمت تعادلی اول حدود ۲۷۵ میلیون و قیمت تعادلی دوم حدود ۳۱۸ میلیون تومان تخمین زده می‌شود و با در نظر گرفتن میانگین این دو عدد، به قیمتی حدود ۲۹۶ میلیون تومان می رسیم؛ بنابراین به نظر می رسد که در این سناریو احتمال کاهش حدود ۲۰ درصدی قیمت پژو پارس وجود دارد.

در سناریو چهارم و پایانی، قیمت دلار را ۲۰ هزار تومان فرض می کنیم؛ در این حالت قیمت تعادلی اول حدود ۲۲۰ میلیون و قیمت تعادلی دوم حدود ۲۵۵ میلیون تومان برآورد می شود که با در نظر گرفتن میانگین این دو قیمت به عددی حدود ۲۳۷ میلیون تومان می رسیم؛ در نتیجه احتمال کاهش حدود ۳۵ درصدی قیمت پژو پارس در این سناریو وجود دارد.

نمودار زیر قیمت های تخمینی پژو پارس را در سناریوهای احتمالی قیمت دلار در صورت احیای برجام نشان می دهد:

در پایان تاکید می شود که اعداد بدست آمده در این گزارش تخمینی است که قطعاً با درصدی از خطا همراه است و با توجه به اینکه تمام عوامل موثر بر قیمت در آن دیده نشده است،‌ نمی تواند ملاک دقیقی از روند آینده قیمت باشد و تنها یک معیار از روند احتمالی قیمت در بازار خودرو است.