یک بام و دو هوای دولتی ها در بکارگیری خودروهای برقی
یکی از سیاست‌هایی که دولت سیزدهم بر روی آن تاکید دارد و وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز بارها و بارها بر روی اجرای آن پافشاری کرده است، توسعه خودروی برقی در ایران است. سیاستی که گویا بسته حمایتی درستی برای آن تعریف نشده؛ چراکه حتی در تعرفه انرژی مورد استفاده در این صنعت نوپا نیز، هیچ تخفیف یا شرایط ویژه‌ای بعنوان مشوق افراد برای حرکت به سمت استفاده از خودروی برقی در نظر گرفته نشده است.
چندی پیش مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر، با اشاره به نحوه محاسبه تعرفه برق خودروهای برقی، اعلام کرد که تعرفه شارژ این خودروها در رده تعرفه تجاری قرار گرفته است و محاسبات به این شیوه انجام خواهد شد. او تامین برق مورد نیاز خودروهای برقی را هم مشروط به فراهم بودن امکان دسترسی دانست.
بررسی های خبرنگار اقتصاد آنلاین نشان می دهد که در حال حاضر تعرفه برق واحدهای تجاری ۵ هزار و ۴۷۰ ریال یا معادل ۵۴۷ تومان به ازای هر کیلووات ساعت تعیین شده است که این رقم در مقایسه با تعرفه برق خانگی، بیشتر است؛ اما سوال اینجا است که آیا نیاز نیست دولت برای توسعه یک صنعت نوپا در کشور مشوق‌هایی در نظر بگیرد یا اصولا دلیل عدم تخصیص برق ارزان به خودروهای برقی چیست؟
یک بام و دو هوای دولتی ها در مورد خودروهای برقی
امیرحسن کاکایی، کارشناس خودرو در گفتگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین می گوید: مشکل ما این است که هر واحد دولت به صورت جزیره‌ای تصمیم می‌گیرد؛ وزیر صمت کار خودش را می‌کند و زحمت خودش را می‌کشد، وزیر نیرو هم کار خودش را می‌کند. البته این یک اشکال است.
وی با تاکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری سنگین برای توسعه خودروهای برقی ادامه داد: ما باید در وضعیت فعلی اولویت‌بندی داشته باشیم؛ هر چند متاسفانه در اولویت‌های خود دچار اشکال هستیم و به طور مشخص اگر قرار است آلودگی کم شود، مصرف سوخت کاهش یافته و بهره‌وری کل مجموعه بالا رود، اولویت اول باید توسعه حمل و نقل عمومی داخل و بیرون شهری باشد.
کاکایی گفت: ما سال‌ها است در توسعه حمل و نقل ریلی چه داخل و چه بیرون شهرها ضعیف هستیم و دلیلش هم کمبود پول است. اگر پول داشتیم باید اول حمل و نقل ریلی را توسعه بدهیم. اگر حمل و نقل عمومی را توسعه بدهید، خودبخود نیاز به حمل و نقل خصوصی کاهش می‌یابد.
خودروی برقی در ایران، بدون آینده؟
این کارشناس خودرو ، صنعت خودروی برقی را بدون کمک‌ها و مشوق‌های دولتی، بدون آینده توصیف کرد و افزود: تمام دنیا سال‌هاست که برای توسعه خودروی برقی مشوق می‌دهند، برنامه‌ریزی کرده و کارهای زیربنایی و روبنایی انجام می‌دهند.
وی ادامه داد: تازه اکنون در سال ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ استفاده از خودروهای برقی در حال شتاب گرفتن است. البته این شتاب هم در دنیا به زودی می‌خوابد و قرار نیست به این شکل ادامه یابد.
کاکایی ادامه داد: بدون مشوق‌های دولت و برنامه‌ریزی‌های زیرساختی امکان ندارد که خودروی برقی در ایران پا بگیرد.
وی عدم تولید و توسعه خودروی گازسوز در ایران را یک مثال عینی پیش روی جامعه دانست و گفت: در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد خودروهای تولید داخل گازسوز هستند. در حالی که این خودرو از نظر سوخت به صرفه است و توسعه خودروی گازسوز جزء سیاست‌های دولت بوده است.
کاکایی با اشاره به تلاش‌های انجام شده در سال ۸۵ و ۸۶ برای توسعه خودروهای گازسوز بیان کرد: با وجود فشاری که روی صنعت خودرو آوردیم تا تولید خودروی گاز سوز را بالا ببرد، شبکه گسترده گاز هم در کشور داشتیم و روی دریایی از گاز بودیم اما یکباره با ورود خودروهای گازسوز به چرخه مصرف با کمبود گاز روبرو شدیم.
وی اضافه کرد: در همان مقطع هم دولت مجبور شد سرمایه‌گذاری سنگینی انجام دهد. کاش کسی در کشور حسابرسی می‌کرد تا ببیند آیا این سرمایه‌گذاری‌ها درست بوده است؟
نبود شبکه برق برای توسعه خودروی برقی
این کارشناس خودرو، برقی سازی خودروها در شرایط فعلی با توجه به سبد انرژی که برای تولید برق داریم و وضعیت شبکه برق، اقدامی نادرست دانست و تاکید کرد که این سیاست به ضرر کشور تمام می‌شود.
وی افزود: در آمریکا و چین راندمان نیروگاه برق و شبکه این کشورها بالاتر از ایران است. انرژی پاک در سبد انرژی‌شان قرار دارد. شرایط آنها مثل ایران نیست که در مقاطعی از سال ناگزیر باشند مازوت بسوزانند.
کاکایی ادامه داد: واقعیت این است که قیمت خودروی برقی خیلی گران‌تر از خودروی معمولی است. خودروی برقی را باید وارد کنیم. زیرا امکان داخلی سازی تکنولوژی باطری را تا مدت‌ها نخواهیم داشت. بردهای الکترونیکی و برخی قطعات حتما باید از خارج وارد شود. در بهترین حالت می‌توانیم خودروی مونتاژی برقی داشته باشیم.
وی با تاکید بر قیمت بالاتر خودروهای برقی نسبت به بنزین سوز، یادآور شد: قیمت بهره‌برداری در خودروهای برقی بالاتر است. هزینه تعمیر و نگهداری در این خودروها بالاست و این قبیل خودروها در تصادفات، استانداردهای خاص خود را دارند که همه باید رعایت شود. رعایت این نکات زیرساخت می‌خواهد.
نیاز به شبکه برق جدید برای توسعه خودروی برقی
این کارشناس خودرو گفت: شارژر خودروی برقی چیزی حدود ۱۰۰ آمپر برق می‌خواهد. کابل بسیار ضخیم با مصرف مس بالا نیاز دارد و باید کابل سنگین برای ایستگاه‌ها تدارک دیده شود. بر اساس محاسباتی که در دنیا انجام شده است، برای توسعه خودروی برقی تا انتهای ۲۰۳۰ باید معادل شبکه برقی فعلی دنیا دوباره بوجود آید تا بتوانیم این خودرو را به ناوگان حمل و نقل اضافه کنیم.
وی ادامه داد: ما در تابستان برای تامین برق خانگی مشکل داریم و نمی‌توانیم به دارنده خودرو بگوییم که یک ماه از سال از خودروی خود استفاده نکند.
کاکایی بیان کرد: یکی از علت‌هایی که به درستی وزارت نیرو تعرفه تجاری برای خودروی برقی گذاشته است، این است که معتقد است هرکس قصد استفاده از خودروی برقی را دارد، باید پول آن را بدهد.
خودروی برقی اقتصادی نیست
این کارشناس خودرو با تاکید بر اینکه طرح وزیر صمت برای خروج صنعت خودرو از حالت بن بست به مراتب بهتر از پیشنهاد نمایندگان برای واردات خودروی دست دوم است، توسعه خودروی برقی در ایران را در حد تئوری درست دانست.
وی افزود: از نظر تکنولوژیک توسعه خودروی برقی حرف قشنگی است اما مشکلی که ما مهندسان داریم، این است که برای هرچیزی یک راه حل داریم ولی به اقتصادش توجه نمیکنیم.
به اعتقاد کاکایی پرسش‌های زیادی در زمینه توسعه خودروهای برقی مطرح است. از آن جمله اینکه قرار است پول این سرمایه‌گذاری را از کجا بیاوریم؟ و این سرمایهگذار از کجا می‌آید؟
وی ادامه داد: جایی مثل رنو در پنج سال ۱۶ میلیارد دلار برای تولید خودروی برقی سرمایه‌گذاری می‌کند. فولکس هم همین‌طور سرمایه‌گذاری چندین میلیارد دلاری می‌کند. از سوی دیگر برای استفاده از خودروی برقی باید شبکه برق توسعه یابد که نمی‌دانیم عدد دقیق سرمایه مورد نیاز آن چقدر است.
این کارشناس خودرو تاکید کرد: اگر ما در تابستان مشکل کمبود برق داریم به دلیل نبود تکنولوژی و توان داخل نیست بلکه ما پول نداشته‌ایم به همین خاطر نتوانستیم شبکه خود را توسعه دهیم.
او ادامه می‌دهد: تولید خودروی برقی چندین میلیارد دلار اعتبار برای توسعه زیرساخت نیاز دارد. اعتبارات مورد نیاز برای زیرساخت و بحث مشوق‌ها هم که یک مبحث جداگانه است.
کاکایی یادآور شد: برای ورود به عصر خودروهای برقی باید سرمایه‌گذاری کامل انجام شود و نمی‌توان از محل صرفه‌جویی سوخت منابع آن را تامین کرد. زیرا با فرض جایگزین کردن خودروهای سواری، مصرف سوخت در اتوبوس‌ها و موتورسیکلت‌ها به قوت خود باقی می‌ماند.
وی گفت: بالای ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار در سال نیاز به سرمایه‌گذاری برای توسعه خودروی برقی داریم.
این کارشناس خودرو، با اشاره به ارزبری بالاتر خودروی برقی برای تولید در داخل نسبت به خودروهای بنزین سوز گفت: ورود به عصر خودروهای برقی در ایران نیاز به سرمایه‌گذاری جدی دارد. ایده خوبی است اما سئوال اصلی این است که این سرمایه از کجا می‌آید؟ آیا تولید این خودرو اقتصادی است؟ و آیا اصلا اولویت کشور این است؟
وی بیان کرد: اگر در کشور پول اضافه وجود دارد باید صرف توسعه اتوبوس برقی و یا نظام ریلی شود. توسعه اینها از تولید خودروی سواری برقی واجب‌تر است.
