زمستان سخت پیش رو حاصل سوء مدیریت مسئولان است
جنگ روسیه و اوکراین، تأثیر بسیاری بر گاز کشورهای اروپایی گذاشت و با آغاز تحریم‌ها علیه روسیه، روند افزایش قیمت گاز در اروپا آغاز شد و این روند به سرعت رو به افزایش گذاشت تا جایی که با آسیب دیدن خط لوله نورداستریم، عملاً صادرات گاز به آلمان قطع و اروپا با مشکلاتی جدی در این حوزه روبه رو شد.
آنچه در صدر اخبار انرژی ایران بود، همین افزایش قیمت گاز در اروپا و کمبود آن بود در حالی که به نظر نمی‌رسید ایران چندان به فکر ناترازی گاز کشور خودش باشد و به طور مداوم، صحبت از کمبود سوخت در کشورهای اروپایی و روی آوردن این کشورها به زغال سنگ و هیزم بود!
ما در آستانه‌ی فصل زمستان هستیم و ناترازی گاز، امر مهمی است که تلاش شده در میان سیل اخبار در خصوص کمبود گاز در اروپا، محو شود. این در حالی است که اروپا به تازگی اعلام کرده که مخازن خود را صدردصد پر کرده است؛ با اعلام این خبر قیمت گاز رو به کاهش گذاشت.
پر شد صد درصدی ذخایر گاز اروپا، نشان از برنامه‌های مدون و بلندمدت این کشورها دارد؛ چیزی که جای خالی‌اش به شدت در ایران احساس می‌شود. این اولین بار نیست که مسئولین در آستانه‌ی زمستان از ناترازی گاز سخن می‌گویند و مردم را به صرفه‌جویی تشویق می‌کنند؛ ناترازی گاز به سیکل معیوبی بدل شده که هرساله تکرار می‌شود و به نظر نمی‌رسد هیچ‌گاه دولت‌ها برنامه‌ی مشخصی برای تأمین گاز خانگی در زمستان داشته باشند و تنها اقدامی که انجام می‌دهند این است که مردم را به صرفه‌جویی دعوت کنند در حالی که این اقدام کمترین تأثیری در ناترازی گاز نمی‌گذارد چرا که خانه از پای‌بست ویران است!
ناترازی گاز، حاصل سوء مدیریت و بی‌برنامگی
این بی‌برنامگی تا بدانجا پیش رفت که مالک شریعتی نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی درباره احتمال تبدیل‌شدن کمبود گاز به یک بحران امنیتی و نارضایتی عمومی هشدار داد و به صراحت گفت که ممکن است در زمستان مردم مجبور شوند مانند دهه ۷۰ یا قبل از آن، وسایل گرمایشی نفتی و زغالی خریداری کنند.
کمبود گاز، فقط به سیستم گرمایش خانگی آسیب وارد نمی‌کند بلکه به بحران‌های بزرگتری از جمله قطعی برق، اختلال در خدمات عمومی، توقف فعالیت‌های صنایع سنگین و… می‌انجامد و این مسأله‌ای است که نیاز به برنامه‌ریزی‌های بلندمدت دارد و نمی‌توان تا لحظه‌ی وقوع آن را به دست فراموشی سپرد، همانطور که ایران در آستانه‌ی فصل زمستان به فکر صرفه‌جویی و بهینه‌سازی گاز افتاده است.
کمبود گاز در اروپا که مدت‌هاست از آن دم می‌زنیم و حتی به طعنه و کنایه، این اخبار را در رسانه‌ها منتشر می‌کنیم که «زمستان سخت اروپا» در پیش است، از زمستان سخت خودمان غافل شده‌ایم چرا که اروپا با خالی بودن از هرگونه ذخایر گازی، توانسته مخازنش را به طور صد درصدی پر کند اما ایران که روی منابع گازی ایستاده، دچار کمبود گاز در فصل زمستان است و این همه، حاصل از سوء مدیریت‌هایی است که در سال‌های اخیر شاهدش بودیم؛ اگرچه نقش تحریم‌ها را نیز نمی‌توان نادیده گرفت.
پیش‌تر جواد اوجی، وزیر نفت جمهوری اسلامی گفته بود که برای تامین گاز مورد نیاز کشور به هشتاد میلیارد دلار سرمایه‌گذاری طی هشت سال آینده نیاز است وگرنه احتمال دارد ایران به یکی از واردکننده‌های گاز تبدیل شود و قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی نیز در جواب این حرف گفته بود: ما سالانه بین ۶۰ تا ۸۰ میلیون دلار انرژی‌هایمان را هدر می دهیم، آیا نمی‌خواهیم در این کشور تصمیم بگیریم، چگونه حاضریم دست گدایی به هرجا دراز کنیم و پول دهیم ولی حاضر نیستیم که اصلاحات لازم را انجام دهیم؟
سخنان قالیباف، صریحاً به سوء مدیریت وزرات نفت اشاره دارد که با وجود انبوه ذخایر موجود در ایران، از ناترازی گاز سخن می‌گویند.
بخش بزرگی از هدررفت گاز در صنایع و پالایشگاه‌ها اتفاق می‌افتد
به گفته‌ی وزیر نفت، با توجه به عرضه و تولید گاز در بخش مصارف در سه ماه فصل سرد سال، چیزی نزدیک به ۲۰۰میلیون متر مکعب ناترازی گاز خواهیم داشت.
رقمی که اوجی به آن اشاره کرده، نوید زمستانی سخت را می‌دهد و بهتر بود به جای پرداختن به کمبود گاز در اروپا طی این دوره، فکری به حال خودمان می‌کردیم و با جلوگیری از گازسوزی در پالایشگاه‌ها، رقم این ناترازی را پایین می‌آوردیم.
با یک محاسبه‌ی ساده می‌توان نتیجه گرفت که بخش کوچکی از کمبود گاز در کشور، به گاز خانگی مرتبط می‌شود، مسأله‌ای که مدیران و مسئولین همواره آن را پررنگ می‌کنند و بخش بزرگی از این ناترازی در صنایع و پالایشگاه‌ها اتفاق می‌افتد. ما روزانه چهل‌و چهار میلیون متر مکعب گاز طبیعی را فلر می‌کنیم که رقم بسیار بالایی است اما سخن گفتن از آن، چندان به نفع مسئولین و مدیران نیست و ترجیح می‌دهند ناترازی گاز را به بخش خانگی نسبت داده و در این خصوص مردم را مقصر نشان دهند.
اگرچه بهینه‌سازی مصرف خانگی را نیز نباید نادیده گرفت و فرهنگ سازی آن باید در دستور کار مدیران قرار بگیرد اما متأسفانه این بحث‌ها تنها در آستانه‌ی زمستان مطرح می‌شود و در طول سال به دست فراموشی سپرده می‌شود. برای فرهنگ سازی در خصوص بهینه‌سازی گاز خانگی، باید عزمی جدی در بدنه وزارت نفت وجود داشته باشد و با کمک گرفتن از رسانه‌های مکتوب، رادیو و تلوزیون، شبکه نمایش خانگی، مدارس، سینما و… در این مهم گام بردارد تا شاهد صرفه‌جویی گاز خانگی باشیم.
بحران کمبود گاز نزدیک است
فریدون حسنوند، نماینده مردم اندیمشک در مجلس شورای اسلامی به ناترازی گاز در آستانه زمستان اشاره کرد و در صفحه‌ی شخصی توییتر خود نوشت: «نبود سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته و تحریم جدی حوزه صنعت نفت و نبود منابع مالی و سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی منجر شده است که کشور با شرایط ناترازی روبه‌رو شود، اگر مجلس در برنامه هفتم توسعه و بودجه سال ۱۴۰۲ و پس از آن فکر جدی نکند با بحران‌هایی بیش از پیش روبه‌رو خواهیم شد.»
این بحران‌هایی که امروز برخی از مسئولین، جسته و گریخته از آن دم می‌زنند، بحران‌های بسیار نزدیکی است که امروز و فردا، گریبان کشور را خواهد گرفت. یکی از مهمترین مواردی که در ناترازی گاز باید به آن توجه کرد نیروگاه‌های برقی است که در تابستان و زمستان با کاهش تأمین سوخت مواجه هستند.
سال گذشته ۱۹۰ میلیون مترمکعب ناترازی گاز داشتیم که به گفته‌ی وزیر نفت، این رقم امسال به بیش از ۲۰۰میلیون متر مکعب خواهد رسید.
با این اعداد و ارقام، مسئولین همچنان به رصد اخبار کمبود گاز در اروپا مشغول هستند و اکنون، با توجه به پر شدن صد درصدی ذخایر گاز اروپا، قرار است ناترازی گاز خود را با کدام کشورها قیاس کنیم؟ این چرخه‌ی معیوب بی‌برنامگی وزارت نفت قرار است تا کجا ادامه پیدا کند؟
